Hier vind je een selectie van inspirerende quotes, wetenschappelijke artikelen en boeken over de rol van het metabolisme in gezondheid
Verklarende woordenlijst
Glycolyse: de omzetting van glucose (suiker) naar pyruvaat. Dat levert een klein beetje energie op. Pyruvaat kan verder worden omgezet naar energie met behulp van de celademhaling. Gebeurt dat niet dan wordt pyruvaat omgezet in lactaat.
Celademhaling: als er zuurstof aanwezig is, kan pyruvaat verder afgebroken worden in de mitochondria (de energiefabriekjes van de cel). Uiteindelijk zorgt dat voor de aanmaak van veel energie. Veel meer dan alleen de glycolyse.
Lactaat: lactaat is het eindproduct van de glycolyse, als – om wat voor reden dan ook – het energiemetabolisme daar stopt.
CO2: als glucose volledig wordt verbrand in de mitochondria dan ontstaat er koolstofdioxide (CO2).
Inspirerende meesters
‘A living cell requires energy not only for all its functions, but also for the maintenance of its structure. Without energy life would be extinguished instantaneously, and the cellular fabric would collapse.’ – Albert Szent- Györgyi, Nobel Lecture 1937
‘What could be more important to understand than biological energy? Thought, growth, movement, every philosophical and practical issue involves the nature of biological energy’– Ray Peat
Metabolisme als oorsprong van gezondheid én ziekte
‘The organizing power of energy flow is hypothesized to be the origin of biological complexity and its decline the basis of ‘complex’ diseases and aging.’ ‘However, in the past 20 years, we have observed many patients with organ-based symptoms who have been found to have systemic mitochondrial defects. Therefore, systemic energetic defects can also cause organ-specific symptoms.’ – Wallace DC. Bioenergetic origins of complexity and disease. Cold Spring Harb Symp Quant Biol. 2011;76:1-16.
Mitochondriale disfunctie als gemeenschappelijke oorzaak van chronische ziekten
Diaz-Vegas A, Sanchez-Aguilera P, Krycer JR, et al. Is Mitochondrial Dysfunction a Common Root of Noncommunicable Chronic Diseases?. Endocr Rev. 2020;41(3)
Honderdjarigen ‘metabool jong’
Arai Y, Martin-Ruiz CM, Takayama M, et al. Inflammation, But Not Telomere Length, Predicts Successful Ageing at Extreme Old Age: A Longitudinal Study of Semi-supercentenarians. EBioMedicine. 2015;2(10):1549-1558.
Lactaat verhoogd bij verschillende aandoeningen
Horne AW, Ahmad SF, Carter R, et al. Repurposing dichloroacetate for the treatment of women with endometriosis. Proc Natl Acad Sci U S A. 2019;116(51):25389-25391.
Dit is een onderzoek in muizen. Maar het laat zien dat het remmen van de glycolyse (in dit geval met het niet zo veilige middel dichloorazijnzuur) leidt tot een vermindering van endometriose. Onderzoek in mensen volgt.
Newton DA, Lottes RG, Ryan RM, Spyropoulos DD, Baatz JE. Dysfunctional lactate metabolism in human alveolar type II cells from idiopathic pulmonary fibrosis lung explant tissue. Respir Res. 2021;22(1):278.
Deze studie keek naar de stofwisseling in de longcellen van mensen met idiopathische longfibrose. Zieke longcellen maken meer gebruik van de glycolyse dan van de celademhaling. Er is daardoor een teveel aan lactaat in de longen.
Esmael A, Talaat M, Egila H, Eltoukhy K. Mitochondrial dysfunction and serum lactate as a biomarker for the progression and disability in MS and its correlation with the radiological findings. Neurol Res. 2021;43(7):582-590.
Deze studie vergeleek mensen met Multiple Sclerose (MS) met mensen zonder MS. Mensen met multipele sclerose hadden hogere niveaus van lactaat in hun bloed. Er leek ook een relatie te zijn met de hoogte van het lactaat en de progressie van MS. Een hoger lactaat betekent dat er meer glycolyse plaats vindt dan normaal.
Stofwisseling en hormonen bij reuma
Bertoldo E, Adami G, Rossini M, et al. The Emerging Roles of Endocrine Hormones in Different Arthritic Disorders. Front Endocrinol (Lausanne). 2021;12:620920.
In dit review artikel kan je o.a. lezen dat oestrogeen, parathormoon en prolactine een rol spelen in de ontwikkeling van reumatoïde artritis. Oestrogeen is bijvoorbeeld vrij veel aanwezig in een ontstoken gewricht bij reuma.
Hanlon MM, Canavan M, Barker BE, Fearon U. Metabolites as drivers and targets in rheumatoid arthritis. Clin Exp Immunol. 2022;208(2):167-180.
Dit artikel merkt op dat er in een ontstoken gewricht een ‘bioenergetische crisis’ bestaat. In een gewricht dringen zuurstof en glucose (om energie van te maken) maar langzaam door. De crisis ontstaat als afweercellen actief worden en de kleine hoeveelheden voeding en zuurstof die er zijn te snel verbruiken. Ze creëren hierdoor een omgeving in het gewricht met zuurstoftekort en schadelijke afvalstoffen. De afweercellen passen zich hierop aan door nog inefficiënter voeding en zuurstof te verbruiken. Het lukt ze niet meer om de ontsteking op te lossen. Daar hebben ze namelijk de energie niet voor. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel.
Gaber T, Strehl C, Buttgereit F. Metabolic regulation of inflammation. Nat Rev Rheumatol. 2017;13(5):267-279.
Als afweercellen geactiveerd worden vindt er een shift plaats in hun metabolisme. Van de celademhaling (die zuurstof gebruikt en de meeste energie oplevert) naar de glycolyse.
Interessante boeken
Gerald Pollack. Cells, Gels and the Engines of Life. A New Unifying Approach to Cell Function. Ebner and Sons Publishing, Seattle, Washington, USA: 2001.
James Nestor. Breath. The New Science Of A Lost Art. Riverhead Books: 2020.
Ray Peat. Generative Energy. Restoring the Wholeness of Life. Eugene, Oregon: 1994.
